Ray Kırıkları ve Demiryolu Üstyapı Güvenliğinde Yeni Dönem

Ankara’daki Teknopark’ta faaliyet gösteren Enekom’un, raylardaki çatlak ve kırıkları titreşim yoluyla uzaktan tespit etme çözümü tüm dünyada ilgi gördü. Genel Müdür Haluk Gökmen, AA muhabirine yaptığı açıklamada, demiryolu hat uzunluğu trafik güvenliği izleme ve uyarı sisteminin (RailAcoustic) dünyada bir ilk olduğunu ve araştırma geliştirme çalışmalarının bu noktaya geldiğini söyledi.

Enekom Ltd. tarafından tasarlanan ve geliştirilen RailAcoustic® Demiryolları Ray Kırıklarını Algılama Sistemi, diğer yöntemlerden farklı olarak; taşıyıcı rayın bir noktasından belirli bir frekansta titreşimin uygulanması ve bu titreşimin hem yakındaki bir algılayıcı hem de daha uzaktaki ikinci bir algılayıcı tarafından algılanıp değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkan verinin kontrol merkezindeki bilgisayara iletilmesi prensibiyle çalışıyor.

Demiryolu ray kırıkları ve küresel ısınmaya bağlı olarak ortaya çıkan yeni nesil tehditleri tespit etmek için geliştirilen yenilikçi demiryolları güvenlik sistemi, ilk ihracat kapsamında 120 bin kilometre uzunluğundaki Hindistan demir yollarında görev yapmaya başlıyor.

RailAcoustic® Demiryolları Ray Kırıklarını Algılama Sistemi temel olarak;

• Birbirine kaynakla bağlanarak elektriksel ve mekanik olarak sürekli hale getirilmiş raylı hatlarda başarıyla kullanılabilir,
• Hattın balast direnci değerinden tamamen bağımsız olarak çalışır,
• Rayın elektriksel özelliklerinden de bütünüyle soyutlanmış olarak çalışır. AC, DC veya elektriksiz her türlü hat üzerinde başarıyla kırıkları algılar,
• Travers ve raya kolayca ve zarar vermeden monte edilir, IC60 standardındaki Hızlı Tren hatları üzerindeki performans testleri başarıyla sonlandırılmıştır,
• Her türlü hava koşulunda esnek ve güvenli olarak çalışır.

Her 2 Km’de bir, sinyal üretici ve algılama modülleriyle (RAG100 ve RAR100) donatılan bir demiryolu hattı üzerinde, bir noktada RAG100 modülü tarafından raya uygulanan titreşim sinyali, ilk önce bu titreşim uygulama sinyalinin hemen yanındaki sinyal algılama modülü (RAR100) tarafından ölçülür.

Raya uygulanan sinyalin daha önceden referans olarak belirlenen sinyal seviyesinde olduğunun algılanması sonrasında, elektronik kontrol kabinindeki system kartı algılanan bu sinyale ilişkin bilgiyi fiberoptik ağ üzerinden, hat üzerindeki raylara 1-2 Km sağda ve 1-2 Km solda yerleştirilmiş olan alıcılara (RAR100) bildirir. Sinyalin raya başarılı bir şekilde uygulandığına ilişkin bu bilgiyi ve uygulanma zamanı bilgisini fiber optik ağ üzerinden alan 1-2 Km sağ ve sol yönde yerleştirilmiş algılama modülleri (RAR100), ray üzerinden gelecek sinyali dinlemeye başlarlar.

Uygulama modülünün her iki tarafında konumlandırılmış bu algılama modülleri tarafından algılanan sinyal kullanılarak daha önceden kaydedilmiş referans sinyal seviyesiyle de karşılaştırılarak bu hat üzerinde rayda herhangi bir hasar olup olmadığına karar verilir ve sonuç bilgisi fiber optik ağ üzerinden kumanda merkezindeki bilgisayara iletilir.

Demir yolu hat güvenliğiyle ilgili bir açık olduğunu fark edip 2013’te çalışmalara başladıklarını anlatan Gökmen, o zamana kadar bu alanda kullanılan çözümlerin elektriksel yapılar üzerine inşa edildiğini ancak bunun bazı açıkları bulunduğunu ve belirli koşullarda hat üzerinde trafik güvenliğini tehdit eden durumların algılanamadığını dile getirdi.

Farklı bir yöntem deneyerek bütün sinyal seviyelerini elektriksel yapıdan akustik yapıya taşımaya karar verdiklerini ifade eden Gökmen, şöyle konuştu:

“Burada deniz memelilerinden esinlendik, balinalar, yunus balıkları… Bunlar akustik sinyallerle çok uzak mesafelerden haberleşebilmekte hatta önlerindeki engelleri gönderdikleri akustik sinyallerin yankılarını değerlendirerek tespit etmekte ve yönlerini bulabilmekte. Demir yollarında rayın gövdesi içinde aynı tekniği kullanmayı öngören bir teknolojik yaklaşım geliştirdik. 2013 yılında Ankara-Konya Yüksek Hızlı Tren Hattı’nda ilk testlerini yaptık ve burada başarılı sonuçlar aldık. Bu testler süresince bazı buluşlar ortaya çıktı. Bunları ulusal ve uluslararası patentle kayıt altına aldık. 2017’de TCDD’nin desteğiyle bu teknolojimizi Ankara-Konya Hızlı Tren Hattı’nın 90 kilometre çift hatlı kesiminde uygulama şansını elde ettik. Bu çok önemli bir aşamaydı. Sistem 2018 sonunda devreye alınmış oldu. Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Tren Hattı Projesi’nin Yerköy-Sivas arasındaki tünellerinde bir teknolojik sorun vardı, soruna uluslararası sinyal şirketi çözüm üretemeyince yerli teknoloji orada da devreye girdi. Tüm bu süreçte patent başvurularımız 5’e çıktı.”

İhracat konusunda da adımlar atmaya başladıklarını, söz konusu sistemin Hindistan’da kullanılacağını belirten Gökmen, Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, İspanya, ABD’de yürüttükleri görüşmelerin de son aşamaya geldiğini bildirdi.

Sistemin Türkiye’deki tüm demir yollarında hizmete alınması için göreve hazır olduklarını dile getiren Gökmen, bunun için de gerekli girişimlerde bulundukları kaydetti.

Kaynak;

Anadolu Ajansı

Enekom