Ulaşımın tarihte milletlerin yaşayışına büyük etkisi olmuştur ve teknolojik gelişmelerle sürekli evrilmektedir. Dünya genelinde Ulaşım Sektörüne yıllık olarak $1.4 – 2.1 trilyon arasında bütçe ayrılıyor. Ulaşım: Toplumsal bağlantı, ekonomik büyüme, çevre bilinci, güvenlik ve verimlilik konuları ele alındığında en önemli husus olduğunu söyleyebiliriz.

İstanbul’un Toplu Taşıma Yapıları

Türkiye’nin en büyük ve en kalabalık Şehri İstanbul, Avrupa ve Asya kıtalarını birleştiren bir konuma sahiptir. Bu nedenle, İstanbul’un ulaşım yapıları çok çeşitli ve gelişmiştir. 2024 yılı itibari ile İstanbul’da ulaşım için kullanabileceğimiz başlıca araçlar şunlardır:

• Metro Hatları

Şehrin farklı bölgelerini birbirine bağlayan hızlı ve konforlu ulaşımı sağlayan, 12 metro hattı bulunmaktadır. metro hatlarının toplam uzunluğu yaklaşık 233 kilometredir. Metro hatları: M1 Yenikapı-Havalimanı, M2 Yenikapı-Hacıosman, M3 Kayaşehir-Olimpiyat-Bakırköy (İDO), M4 Kadıköy-Sabiha Gökçen, M5 Üsküdar-Çekmeköy, M6 Levent-Hisarüstü, M7 Yıldız-Mahmutbey, M8 Bostancı-Parseller, M9 Ataköy-İkitelli-Olimpiyat, M10 Pendik-Sabiha Gökçen, U1 Gayrettepe-İstanbul Havalimanı, U2 Arnavutköy-İstanbul Havalimanı dır.

Toplam uzunluğu 70 km olan, yapımı devam eden ve 2025 yılı itibari ile açılması planlanan metro hatları;

• • M1B Halkalı – Kirazlı Metro Hattı – 9.7 km
  • U2 Halkalı – Arnavutköy Hastane Metro Hattı uzatması – 17.5 km
  • U3 Altunizade – Kazım Karabekir Metro Hattı – 7.3 km
  • M7 Esenyurt – Mahmutbey Metro Hattı (uzatma) – 17.5 km,
  • M7 Yıldız – Kabataş Metro Hattı (uzatma) – 4.5 km
  • M12 Göztepe (60. Yıl Parkı) – Ümraniye (Kâzım Karabekir) Metro Hattı – 13 km

Bu hatlarda tamamlandığında İstanbul’un metro ağı yaklaşık olarak 303 km uzunluğa ulaşacaktır.

• Marmaray:

İstanbul’un göz bebeği olan Marmaray hattı; ilk istasyonu Halkalı olmak üzere son istasyonu Gebze arasında çalışır. Türkiye’nin en kabadayı metrosu olarak da nitelendirebileceğimiz bu hat; Avrupa ve Asya kıtalarını denizin altından geçen bir tünelle birleştirir ve yakalar arası tren ulaşımını sağlar. Marmaray hattının uzunluğu yaklaşık 76 kilometredir ve 43 duraktan oluşur.

• Tramvay Hatları

İstanbul’da 5 tramvay hattı bulunmaktadır. Bu hatlar; tablo/resim 2’ de anlatıldığı gibi şehrin tarihi ve turistik yerlerine ulaşımı kolaylaştırır. Tramvay hatlarının toplam uzunluğu yaklaşık 49 kilometredir.

Tramvay hatları; T1 Bağcılar-Kabataş, T2 Taksim-Tünel, T3 Kadıköy-Moda, T4 Topkapı-Mescid-i Selam, T5 Eminönü-Alibeyköy başlangıç ve bitiş istasyonlarından oluşmaktadır.

• Füniküler:

Füniküler, eğimli arazilerde yada dik yamaçlarda kullanılan bir raylı sistem çeşididir. Genellikle eğimi yüksek alanlarda ve yakınmesafelerde kullanılır. İstanbul’da bulunan 4 adet fünikiler hattı işletmeye alındığı tarih tablo/resim 3′ te gösterilmiştir.

Uzunluk bilgileri; F1 -> 0.64 km  F2 -> 0.57 km F3 -> 0.75   F4->0.80 km olmak üzere toplam uzunluğu 2.76 km’ dir.

“Sadece kent içi ulaşım türleriyle İstanbul’un Raylı sistem hattı metro, marmaray, tramvay ve füniküler hattı dahil olmak üzere ele aldığımızda yaklaşık olarak 361 km uzunluğa sahiptir.”

• Teleferik:

Teleferik, iki nokta arasında havada gerilmiş bir ya da birkaç çelik halat üzerinde hareket eden asılı bir taşıtla yapılan nakliyat sistemidir. Teleferikler, asansör prensibiyle çalışırlar. İstanbul’da bulunan 2 adet fünikiler hattı konumu ve uzunluğuyla aşağıda tablo/resim 4′ de gösterilmiştir.

• Metrobüs (Bus Rapid Transit)

İstanbul’un diğer bir göz bebeği olan metrobüs hattı marmaraydan sonra kıtalar arası ulaşımı sağlayan tek toplu taşıma hattıdır. Lastik tekerlekli toplu ulaşım hizmeti sağlayan bu hat Avrupa ve Asya yakalarını Boğaziçi Köprüsü üzerinden birleştirir ve trafiğe takılmadan ulaşım imkanı sunar. Metrobüs hattının uzunluğu yaklaşık 52 kilometre olup ve 44 duraktan oluşur. Metrobüs hattı Beylikdüzü-Söğütlüçeşme arasında çalışır.

• Deniz Ulaşımı

İstanbul’da Vapur Hatları; Boğaz, Haliç ve Adalar’da ulaşımı sağlar. Şehrin manzarasını izleme fırsatı veren bu hatların işletme açılış tarihi tablo/resim 6’ de verilmiştir.

• Eminönü-Kadıköy-Karaköy
• Eminönü-Üsküdar-Karaköy
• Kabataş-Kadıköy 
• Kabataş-Üsküdar
• Beşiktaş-Kadıköy 
• Beşiktaş-Üsküdar
• Eminönü-Eyüp
• Eminönü-Adalar
• Bostancı-Adalar
• Kadıköy-Adalar
• Kabataş-Beşiktaş-Üsküdar-Eminönü-Karaköy-Kadıköy
• Sarıyer-Rumeli Kavağı-Anadolu Kavağı
• Beşiktaş-Ortaköy-Arnavutköy-Bebek-İstinye-Yeniköy-Tarabya-Sarıyer
• Üsküdar-Küçüksu-Beykoz-Anadolu Kavağı
• Eminönü-Küçüksu-Beykoz-Anadolu Kavağı

olmak üzere 15 vapur hattı bulunmaktadır. Deniz ulaşımıyla İstanbul’un trafik yükü alınabilecekken halihazırda bulunan otopark yetersizliği ve teşvik olmayışı vapur hatlarının yeterince kullanılmamasına yol açmaktadır.