Füniküler Sistemlerinin Tarihçesi
Füniküler sistemler, dik eğimli arazilerde ulaşımı kolaylaştırmak amacıyla geliştirilmiş kablolu demiryolu sistemleridir. Bu sistemler, raylı ve halatlı sistemleri birleştirerek hem asansör hem de demiryolu teknolojilerinden faydalanır. İlk füniküler, 1515 yılında Avusturya’nın Salzburg kentinde Kardinal Matthäus Lang tarafından inşa edilmiştir. 19. yüzyılda buhar gücüyle çalışan sistemler yaygınlaşmış ve 1875 yılında İstanbul’da “Tünel” adıyla dünyanın ikinci metro kategorili füniküleri hizmete girmiştir.
Çalışma Prensipleri
Füniküler sistemler, iki karşı ağırlıklı vagonun bir kablo aracılığıyla birbirine bağlanması prensibiyle çalışır. Bir vagon yukarı çıkarken diğeri aşağı iner ve bu hareket, üst istasyonda bulunan bir motor tarafından kontrol edilir. Bu sistem, eğimli arazilerde güvenli ve verimli bir ulaşım sağlar.
Füniküler sistem, genellikle dik yokuşlarda veya dağlık bölgelerde kullanılan bir tür toplu taşıma sistemidir. İşte ana elemanları ve görevleri:
- Kabinler: Yolcuların taşındığı araçlardır. Genellikle iki kabin bulunur ve bunlar birbirine bağlıdır. Bir kabin yukarı çıkarken diğeri aşağı iner.
- Raylar: Kabinlerin hareket ettiği yoldur. Genellikle iki paralel ray hattı bulunur.
- Çelik Halatlar: Kabinleri çeken ve yönlendiren güçlü halatlardır. Motorlar tarafından hareket ettirilirler.
- Motorlar ve Makaralar: Halatları hareket ettiren mekanizmalardır. Motorlar, kabinlerin yukarı ve aşağı hareketini sağlar.
- Kontrol Sistemi: Füniküler sistemin güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlayan elektronik ve mekanik kontrol sistemleridir.
- İstasyonlar: Yolcuların bindiği ve indiği yerlerdir. Genellikle alt ve üst istasyon olmak üzere iki ana istasyon bulunur.
Avantaj ve Dezavantajları
Avantajları:
- Yüksek Taşıma Kapasitesi: Füniküler sistemler, yoğun yolcu trafiğini rahatlıkla karşılayabilir.
- Enerji Verimliliği: İnen vagonun ağırlığı, çıkan vagonun hareketine yardımcı olur, bu da enerji tasarrufu sağlar.
- Güvenlik: Sabit bir kablo sistemi üzerinde çalıştıkları için güvenlidirler.
Dezavantajları:
- Yüksek Kurulum Maliyeti: İlk yatırımda kilometre yapım maliyetleri yüksektir.
- Düşük Esneklik: Sadece belirli güzergahlarda kullanılabilir, sistem verimliliği açısından daha çok yüksek eğimli arazilerde tercih edilirler⁷.
Kullanım Alanları
Füniküler sistemler, genellikle turistik bölgelerde, şehir merkezlerinde ve dağlık alanlarda kullanılır. İstanbul’daki Taksim-Kabataş füniküleri ve İsviçre’deki Giessbach füniküleri bu sistemlerin başarılı örneklerindendir.
Bu makale Microsoft #copilot yapay zeka desteği ile oluşturulmuştur…
Kaynak:
(1) Füniküler – Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/F%C3%BCnik%C3%BCler.
(2) FÜNİKÜLER SİSTEMLER VE TÜRKİYE’DE KULLANIMI. https://www.emo.org.tr/ekler/de14944130a1206_ek.pdf.
(3) İstanbul Füniküleri – Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0stanbul_F%C3%BCnik%C3%BCleri.
(4) Ana Sayfa | Ulaştırmada Bilgi Kaynağı. https://ulastirma.info/.
(5) Sürdürülebilir Ulaşım için “Akıllı Ulaşım Sistemleri” | Ulaştırmada …. https://ulastirma.info/surdurulebilir-ulasim-icin-akilli-ulastirma-sistemleri/.
(6) RayHaber – https://rayhaber.com/
[7] Metro İstanbul – metro.istanbul
