2024 yerel seçimlerinin de yaklaşması ile birlikte, İstanbul’lular gözünü yapımı devam etmekte olan metro projelerine çevirmiş durumda. Tamamlanması yakın olan metro projelerinin yanı sıra, seçim öncesinde kısmi açılışı beklenen veya daha önce kısmi açılışı yapılan ve eksik bölümlerin seçimler öncesinde işletmeye alınması gündemde olan metroların İstanbul ulaşımına bir süre nefes aldırması bekleniyor.

U2 İST HL-Halkalı Metro Hattı

Halkalı’dan başlayıp İstanbul Havalimanına ulaşan metro hattı 31,5 kilometre uzunluğunda ve Kargo Terminali, Taşoluk, Arnavutköy-Hastane, Fenertepe-Üniversite, Kayaşehir, Olimpiyatköy, Halkalı Stadı ve Halkalı istasyonları olmak üzere 8 istasyonu ve 2,5 kilometre bağlantı hattıyla 1 depo sahası bulunmaktadır. Geçtiğimiz haftalarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu hattı ziyaret edip açıklamalarda bulundu; “İncelemesini yaptığımız hattımızın 24 kilometre uzunluğundaki İstanbul Havalimanı-Kayaşehir kesimini inşallah 2024 yılı mart ayından önce hizmete açma hedefiyle çalışmalarımızı 7 gün 24 saat esasıyla aralıksız sürdürüyoruz. Projemizin Kayaşehir istasyonuna kadar olan kesimini tamamlandığımızda, Başakşehir-Kirazlı metro hattı ve Bağcılar-Kirazlı-Başakşehir-Olimpiyatköy metro hattı ile entegrasyon sağlamış olacağız. Hattın kalan 7,5 kilometrelik kesimi kapsamındaki Olimpiyatköy, Halkalı Stadı ve Halkalı istasyonlarını da 2024 yılı sonunda açmayı hedefliyoruz” açıklamalarında bulundu.

U1 İST HL-Gayrettepe Metro Hattı

2016’da ihalesi gerçekleşen ve Gayrettepe – İstanbul Havalimanı – Halkalı güzergâhında 16 adet istasyon bulunan hat , Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü tarafından “İstanbul Havalimanı – Gayrettepe” ve “İstanbul Havalimanı – Halkalı” olmak üzere iki etapta inşa edilmektedir. Dönemin Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu’nun yapmış olduğu törenle birlikte 8 Kasım 2021’den itibaren Kâğıthane – İstanbul Havalimanı arasında test sürüşleri yapılmış, 7 istasyondan oluşan Kağıthane – Kargo Terminali bölümü 22 Ocak 2023 tarihinde hizmete açılmıştır. Gayrettepe istasyonu için test sürüşleri devam etmektedir.

Kağıthane – Kargo Terminali etabında 06:00 – 00:00 saatleri arasında her 20 dakikada bir sefer bulunmaktadır. Hat, İstanbul’daki diğer metro hatlarından farklı olarak Ulaştırma Bakanlığı’nın TCDD Taşımacılık A.Ş. şirketi tarafından işletilmektedir.

M12 Ümraniye-Göztepe Metro Hattı

İlk istasyonu 60. Yıl Parkı son istasyonu ise Kâzım Karabekir olan 13 km uzunluğundaki sürücüsüz metro projesidir. İlk yapımına 2017 yılında başlanan projede çalışmalar 2018 yılında bir süre durmuş, 2019 yılında yeniden başlatılan çalışmalarda Haziran 2023 itibari ile ilk ray kaynağı töreninin gerçekleştirildiği biliniyor. M12 Ümraniye-Göztepe Metro hattında 11 istasyon bulunmakta olup 2025’te açılması planlanmaktadır. Hizmete alındığında, Hat kuzey-güney yönünde uzanacak; Çarşı İstasyonunda Üsküdar-Çekmeköy (M5) Metro Hattına, Yeni Sahra İstasyonunda Kadıköy-Tavşantepe (M4) Metro Hattına entegre edilecek ve Göztepe İstasyonunda Marmaray ile entegre çalışacak, böylelikle hem Anadolu yakasının hem de İstanbul’un önemli metro hatları arasında bağlantıyı sağlayacaktır.

M10 Pendik-SGH Metro Hattı

Hattın Fevzi Çakmak – Sabiha Gökçen Havalimanı kısmı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından inşa edilerek 2 Ekim’de hizmete açıldı. Ayrıca Fevzi Çakmak ile Pendik Merkez arasında yer alan bölümde de İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından inşaat çalışmaları devam ediyor. İnşaat kapsamında Pendik Merkez İstasyonu’ndaki arkeolojik kazılar İstanbul Arkeoloji Müdürlüğü tarafından incelenerek inşaat alanından kaldırılıyor. Bu kazıların bir kısmı 2022 yılında tamamlanmış olmakla birlikte Pendik İstasyonunda bu kazılardan ötürü herhangi bir gecikmeli açılış olmayacağı açıklanmıştır. Hattın Fevzi Çakmak-Pendik Merkez kesiminin 2025 yılı içerisinde hizmete açılması beklenmektedir. İşletmeye alınana kadar , Fevzi Çakmak – Sabiha Gökçen Havalimanı arasındaki bölümünde sadece M4ᴀ hattı kullanıma açıktır.

M9 Bahariye-Ataköy Metro Hattı

2016 yılında yapımına başlanan Bahariye – İkitelli Sanayi – Olimpiyat hattı kısmı 29 Mayıs 2021 tarihinde hizmete açıldı. Bahariye ile Ataköy arasında 9 istasyonun inşaatı devam ediyor. Ekim 2023 itibari ile hattın ray serim işleri ve makas montajı tamamlanmış, ince ve elektromekanik işler devam etmektedir. Aralık 2023’te test ve deneme işletmelerinin başlaması ve Mart 2024’te yolculu işletmeye açılması bekleniyor.

Bahariye – Olimpiyat kısmı arasında çok fazla yolcu yoğunluğunun olmaması, İkitelli Sanayi – Olimpiyat arası mekik işletmenin iptal edilerek yerini tamamen M9 hattına bırakması ve Olimpiyat İstasyonu kalkış/varışlı metroya entegre otobüs hatlarını kullanarak M3 hattına geçmek isteyen yolcuların mağduriyet yaşamaması için İkitelli Sanayi istasyonunda M3 hattı ile ücretsiz aktarma imkânı oluşturulmuştur.

M7 Mahmutbey-Esenyurt Metro Hattı

M7 metro hattı, İstanbul’un Avrupa yakasında ilki Kabataş ve sonuncusu Saadetdere olmak üzere 33 istasyonlu, 47,6 km uzunluğunda, tam otomatik sürücüsüz bir hattır. Hat, Haliç’in kuzeyinde, doğu-batı aksında yer alan ilçeler arasında önemli bir bağlantı oluşturmaktadır. Hattın ilk etabı , 18 km uzunluğunda ve 15 istasyondan oluşan Mecidiyeköy-Mahmutbey etabı 28 Ekim 2020 tarihinde hizmete açıldı. Hattın ikinci etabının ilk kısmı olan Mecidiyeköy – Yıldız 2 Ocak 2023’te mekik olarak hizmete alınmıştır. Hat sürücüsüz olduğundan tüm istasyonlarda tam boyutlu PAKS kullanılmaktadır.

Üçüncü etap olan Mahmutbey – Esenyurt Meydanı hattının yapımı 21 Ağustos 2017’de ihaleye çıkılmış, ancak proje eksikliği nedeniyle yapımı başlamamıştır. 2020 yılında tasarımı yapılan Mahmutbey-Hastane hattının inşaatına 2 Ağustos 2021 tarihinde başlandı ve bu bölümün 2026 yılında devreye alınması planlanıyor. Hattın Tahtakale ile arasındaki kısmı Kanal İstanbul projesiyle kesiştiği için bu kısımdaki hattın derinliği 67 m daha düşüktür. Hastane – Esenyurt Meydanı bölümünün 2030 yılına kadar hizmete girmesi bekleniyor.

M5 Çekmeköy-Sultanbeyli Metro Hattı

ilk istasyonu Çekmeköy, son istasyonu ise sultanbeyli olan 10.9 km uzunluğunda 9 istasyonlu bir metro hattıdır.
Hattın Üsküdar – Yamanevler arasındaki ilk bölümü 15 Aralık 2017’de hizmete girmiştir. Hattın üçüncü etabında , Çekmeköy kesimi ile Samandıra merkezinin , Sancaktepe belediye istasyonu ve arasındaki kesimin bypass edilerek Mart 2024’te hizmete açılması planlanıyor. 2025 yılında Samandıra merkez ve Sultanbeyli arasının hizmete alınması hedeflenmektedir.

M4 Tavşantepe-Tuzla Metro Hattı Uzatması

Kadıköy-Kartal metrosu 17 Ağustos 2012’de, Kartal-Tavşantepe uzantısı 10 Ekim 2016’da ve son olarak Tavşantepe-Sabiha Gökçen Havaalanı uzantısı 2 ekim 2022 tarihinde hizmete açıldı. M4 hattı, 33,5 kilometre uzunluğuyla M11 hattından sonra İstanbul’un en uzun ikinci metro hattıdır. Hattaki yolculuğun toplam süresi 52 dakikadır. M4 Kadıköy-Tavşantepe hattının devamı olarak inşa edilmektedir. Hattın inşaatı tamamlanıp işletmeye alındığında M4, Kaynarca santralinden Sabiha Gökçen Havalimanı’na ve Pendik hızlı tren hattına M4 aktarmalı transferler ile mümkün olacaktır.

Bu metro hattının bazı karışıklar oluşturacağını düşünmekteyim, şöyle ki;

2030 da açılması beklenen bu hat açılışı gerçekleştiğinde, pek çok karmaşık M4 ve M10 vakası ortaya çıkacak. Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan iki ayrı tren hareket edecek. Trenlerden biri M4 koduyla Kadıköy’e, diğeri ise M10 koduyla Pendik Hızlı Tren istasyonuna gidecek. Aynı şekilde Kadıköy’den kalkacak trenlerden biri Sabiha Gökçen Havalimanı’na diğeri iste tuzlaya hareket edecektir. Tuzla’dan hareket eden tüm trenler ise Kadıköy istasyonuna ulaşacaktır. Bu karmaşıklığı ortadan kaldırabilmek adına Akıllı Ulaşım Sistemleri’nin kullanılması büyük önem arz edecektir.

M1B Kirazlı – Halkalı Metro Hattı

Yenikapı – Kirazlı’nın uzatması olarak yapılan hat, Kirazlı İstasyonu’nda M3 Kirazlı-Metrokent/Başakşehir Metro Hattı ile, Mimar Sinan İstasyonu’nda M9 Ataköy-Olimpiyat Metro Hattı ile, Halkalı İstasyonu’nda Marmaray ile entegre çalışacak olan hattın, 2024’te bir kısmının hizmete girmesi planlanıyor.

Yapımı hala devam eden bu hat ile ilgili İstanbul Büyükşehir Belediyesinin resmi sitesinde bulunan açıklama; “9.7 km uzunluğunda olacak ve 9 istasyondan oluşacak. Hattın ilk etapta, 3,5 km uzunluğundaki Kirazlı – Mimar Sinan istasyonları arasındaki tünel ve istasyonlarına yoğunlaşılarak, bu kesiminin 2023 yılında açılması hedefleniyor.” şeklinde lakin hattın ilerleme durumunun %20 olduğu söylentiler arasında.

İstanbul Bakırköy (İDO)-Bahçelievler-Kirazlı Metro Hattı

Proje, İstanbul’un en kalabalık bölgelerinden Bağcılar ve Bahçelievler ilçelerini metro, E-5 otoyolu ve sahildeki İDO deniz iskelesi ile birbirine bağlayacak.
Halihazırda planlanan ve hizmete giren metronun kuzey-güney aksındaki uzantısı olacak bu hat ile metro yolcuları iskeleden Kirazlı’ya 13,5 dakikada seyahat edebilecek.

8.4 km uzunluğunda, 7 istasyonlu bir metro hattı olan bu hattın tasarım hızı ise 80 km/s olarak planlanmıştır.

Geçtiğimiz günlerde Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu’nun yaptığı açıklamalara göre; 

13.3 km TBM kazısı tamamlanmış olup 16.9 km’lik tünel imalatı bitmiştir. 17 km olan ray imalatının ise 15 kilometresi tamamlanmış olup ray işlerinde %90 oranında ilerleme kat edilmiştir. İnce işlerde ise %55 olan ilerleme oranının yanı sıra elektromekanikte %62 fiziki gelişme olduğu söylenmektedir. 2024 yılının ilk çeyreğinde açılmasının hedeflendiği belirtilmiştir.

M14 Altunizade – Bosna Bulvarı Metro Hattı

Başlangıç ​​istasyonu Altunizade ve son istasyonu Kâzım Karabekir olan, 7,3 km uzunluğundaki metro projesidir. İlk projelerde metronun, tıpkı M6 metrosu gibi Kısıklı ile Çamlıca camii arasında mini hat olarak yapılması planlanmıştı. Daha sonra İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bu ​​projeyi iptal etmesi üzerine Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı projeyi revize ederek normal metroya dönüştürdü ve metronun yapımını üstlendi. Hattın ilk istasyonu Altunizade, son istasyonunu ise proje halindeki Büyük İstanbul Tüneli’ne aktarma yapılabilmesi için; önce Bosna Bulvarı olarak, daha sonra ise M12 hattına aktarma yapılabilmesi için Kâzım Karabekir istasyonu olarak belirlenmiştir. Hattın 2026’da hizmete girmesi planlanmaktadır. 

Büyük İstanbul Tüneli

Yazıyı bitirmeden önce, maaliyeti en yüksek olan ve trafiği ciddi derecede rahatlatması beklenen İncirli-Söğütlüçeşme Metro hattıyla ilgili araştırıp bulduğum son bilgileri aktaracağım. Türkiye’nin mega kenti İstanbul’daki ulaşım sisteminin mevcut kapasitesinin, 2040 yılı öncesinde iki kıta arasındaki geçişten doğacak ihtiyaçları karşılamaya yeterli olmayacağı uzmanlar tarafından belirlendi. Bu ihtiyacı karşılamak ve bütünsel bir proje yaklaşımını benimsemek amacıyla, mevcut toplu taşıma sistemine entegre olarak, yüksek taşıma kapasitesine sahip, modern, teknolojik ve estetik bir kentsel ulaşım projesi olan üç katlı Büyük İstanbul Tüneli projesi oluşturuldu. Temel hedef, şehrin her iki yakasını otoyol kavşaklarıyla birbirine bağlamak, diğer şehir içi raylı sistem hatlarıyla entegre edilmesi ve bunun yanı sıra otoyol ve metro ulaşımını tek projede birleştirmektir.

4,5 kilometre uzunluğunda, 16,8 metre çapındaki dev tünel, İstanbul Boğazı’ndan geçecek ve 2×2 şeritli otoyol ile farklı kotlarda gidiş ve gelişleri olan iki hatlı metro sistemine sahip olacak. Projede 28 kilometrelik 13 istasyonlu metro hattı ve 16,5 kilometrelik otoyol yer alıyor.

Metro hattının 350 metre uzunluğundaki Haliç geçişinde yer alan istasyon, batırma tüp yöntemiyle su altında yapılacağı söylenmekte. Projenin tamamlanmasıyla, Avrupa Yakası’nda Hasdal Kavşağı’ndan, Anadolu Yakası’nda Çamlık Kavşağı’na karayoluyla erişim 14 dakikada; İncirli’den Söğütlüçeşme’ye metro ile erişim 42 dakikada sağlanacaktır. Hattan günde 1,2 milyon yolcunun yararlanması beklenmektedir. Etüt proje çalışmaları tamamlanan işin Yap- İşlet- Devret (YİD) modeli ile ihale edilmesi planlanmaktadır.