İstanbul Havalimanı’ndan Tarihi Üçlü Kalkış: Türk Havacılık Tarihinde Yeni Bir Dönüm Noktası
Aynı anda üç uçağın paralel pistlerden kalktığı operasyon, İstanbul Havalimanı'nın küresel havacılıktaki yerini pekiştiriyor. Bu operasyonun teknik arka planı, dünya örnekleri ve Türkiye açısından anlamı ne?
Aynı Anda Üç Uçak: İstanbul Havalimanı’ndan Göğe Yükselen Senkron
17 Nisan 2025 tarihinde, İstanbul Havalimanı’nda gerçekleştirilen eş zamanlı üçlü kalkış, Türkiye’nin havacılıkta ulaştığı mühendislik ve yönetim düzeyini adeta bir defa daha gökyüzüne yazdı. Bu operasyonun görüntüleri sosyal medyada büyük ilgi gördü. Ancak işin perde arkasında, ciddi bir mühendislik altyapısı ve hava trafik yönetimi uzmanlığı yer alıyor.
İstanbul Havalimanında Eş Zamanlı üçlü bağımsız ipst operasyonu (AA)
Üçlü Paralel Kalkış Ne Anlama Geliyor?
Üç paralel pistten aynı anda kalkış yapılması, yalnızca görsel bir başarı değil, aynı zamanda:
Yüksek hava sahası verimliliği
Dakiklikte artış
Yakıt tasarrufu ve çevresel fayda
Küresel transit uçuşlarda tercih edilirlik gibi birçok faktörü beraberinde getiriyor.
Peki Nasıl Avrupa’da ilk? Her havalimanı bu operasyonu yapabilir mi?
Hayır, bu tür bir operasyon için oldukça özel koşullar gerekir:
1. Bağımsız Paralel Pistler: ICAO standartlarına göre, paralel pistlerin aynı anda bağımsız kalkış/iniş yapabilmesi için aralarında minimum 1035 metre mesafe bulunması gerekir. İstanbul Havalimanı’nda bu koşul sağlanmıştır.
2. Gelişmiş Radar ve Navigasyon Sistemleri: RNAV ve ILS gibi sistemlerin entegrasyonu sayesinde, uçakların ayrım mesafeleri ve kalkış rotaları hassas şekilde yönetilir.
3. Eğitimli Hava Trafik Kontrolörleri: Bu operasyonlar, özel eğitim almış ve senaryo temelli tatbikatlara katılmış ATC (Air Traffic Control) personeliyle mümkündür.
Avrupa özelinde, 6 piste sahip Amsterdam Schiphol (Hollanda) Havalimanı kısmen bu imkanlara sahip olsa da, pistler arası mesafe ve hava sahası düzenlemeleri nedeniyle, ancak bağımlı veya yarı bağımlı, iki pist iniş bir pist kalkış veya bir pist iniş iki pist kalkış şeklinde üçlü operasyonlar gerçekleştirilebilmekte, bu durumun da yüksek rüzgar değişkenliği nedeniyle her zaman mümkün olmadığı ifade ediliyor.
Hangi Havalimanları bu kapasiteye sahip?
1. Atlanta Hartsfield-Jackson (ABD)
Dünyanın en yoğun havalimanı olarak bilinen Atlanta, beş paralel piste sahip ve sık sık üçlü kalkış ve iniş operasyonları gerçekleştiriyor. Ancak pistler arası mesafe ve rüzgar koşulları her zaman uygun olmadığından, bu tür kalkışlar sınırlı zaman dilimlerinde yapılabiliyor.
2. Dallas/Fort Worth International (ABD)
DFW, altı paralel piste sahip olup, günlük operasyonel planlamasında üçlü kalkışı aktif olarak kullanan sayılı merkezlerden biridir. Yüksek kapasite ve dinamik pist rotasyon planlamalarıyla bilinir.
3. Denver Uluslararası Havalimanı
Kuzey-Güney doğrultusunda üç parelel piste sahip olan havalimanı, aktif olarak üçlü bağımsız iniş operasyonu gerçekleştirebilen havalimanlarından biridir.
4. İstanbul Havalimanı (Türkiye)
İstanbul Havalimanı’nın farkı, yeni nesil bir planlama ile en baştan üç paralel piste sahip olarak tasarlanmasıdır. Bu da havalimanını “çoklu operasyonel senaryolar” için ideal kılar.
İstanbul Havalimanı bu operasyonla ne mesaj veriyor?
Bu kalkış sadece pistten değil; stratejik vizyondan, teknolojiden ve insan kaynağından da güç alıyor. Peki İstanbul Havalimanı ve Türkiye bu operasyonla dünyaya nasıl bir mesaj veriyor?
Küresel aktarma merkezi olma yolunda kararlılık
Geleceğin hava trafiğine hazır altyapı
Türk sivil havacılığının uluslararası standartlara tam uyumu
Proje Süreci: Nasıl Başardık?
Altyapı ve Teknik imkanlarla birlikte yüksek oranda operasyonel kabiliyet ve koordinasyon isteyen bu operasyon nasıl başarıldı? Ulaştırma Bakanlığı resmi internet sayfasında paylaşılan haberde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Sn. Abdulkadir Uraloğlu, projenin çalışmalarına 2022 yılının son çeyreğinde başlandığını, 2023 ve 2024 yıllarında Eurocontrol, Devlet Hava Meydanları İşletmesi, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ve Türk Hava Yolları iş birliğiyle toplantılar, risk analizleri, emniyet çalışmaları ve simülasyonlar gerçekleştirildiğini belirtti.
Aynı zamanda üçlü pist operasyonlarını desteklemek için gereken teknolojiye vurgu yapan Bakan Uraloğlu, “Sistem, ileri düzey radarlar, hassas seyrüsefer yardımcıları ve güçlü hava trafik kontrol protokollerini kapsıyor. Tüm bu bileşenler, eşzamanlı operasyonların güvenli bir şekilde yürütülmesini ve hava ile yer trafiğinin kesintisiz devam etmesini sağlıyor. Sistem aynı zamanda uçuş rotalarını ve akışlarını öngörmeye yardımcı olan otomatik yapılar içermekte olup pist ihlallerini önleme ve akıcı trafik yönetimi açısından önemli rol oynuyor.” diye konuştu.
Sonuç: Gökyüzüne Açılan Üç Kapı
İstanbul Havalimanı’nda gerçekleştirilen eş zamanlı üçlü kalkış, sadece teknik bir başarı değil; Türkiye’nin dünya havacılığındaki iddiasına eklenen bir yeni nişanesi olarak görülmelidir. Bu operasyon, gelecekte yolcu ve kargo trafiğinde artışa hazırlıklı bir sistemin temel taşını oluşturuyor.
1989 yılında Konya'da doğdu. 2011 yılında İTÜ İnşaat Mühendisliği bölümünde tamamladığı lisans eğitimi sonrasında, 2014 Ulaştırma Mühendisliği yüksek lisans programını, 2021 yılında Anadolu Üniversitesi Web Tasarım ve Kodlama ön lisans eğitimini tamamladı. İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Ulaştırma Mühendisliği Doktora programı tez çalışmasına ve İstanbul Üniversitesi Adalet ön lisans eğitimlerine devam etmektedir.
2012-2018 yılları arasında İBB iştiraklerinden Metro İstanbul AŞ.'de, 2018-2020 Yılları arasında Etüt Proje şefi olarak İSPARK AŞ.’de, 2020-2022 yılları arasında Gayrettepe ve Halkalı-İstanbul Havalimanı projesinde APCO Altınok müşavirlik hizmetleri bünyesinde kontrol şefi olarak, 2022-2023 yılları arasında TCDD Teknik AŞ bünyesinde, Avrasya Karayolu tüneli bakım çalışmaları ve Gayrettepe-Havalimanı metro hattı demiryolu ve inşaat işleri kapsamında proje yöneticisi olarak görev almıştır.
2023 yılı Haziran ayı itibari ile THY AO Turkish Cargo İş Geliştirme ve Organizasyon Başkanlığı'nda Uzman olarak görev almaktadır.
